Genieten van je zwangerschap begint bij duidelijkheid

Voor de zwangerschap  |  Zwanger |  Wat mag wel en wat niet? |  Praktische zaken  |  Seksualiteit

Foliumzuur

Dit is een vitamine die van nature in onze voeding voorkomt (vitamine B11). Als je voorafgaand aan en tijdens de zwangerschap een verhoogde hoeveelheid van deze vitamine inneemt, verkleint dit de kans op een aantal aangeboren afwijkingen: open rug, buikwanddefect, open schedeltje, en waarschijnlijk ook hazenlip. Foliumzuur koop je zonder recept bij de drogist of apotheek.

Als er een verhoogd risico is op een van bovenstaande afwijkingen, is het belangrijk om een hogere dosis foliumzuur te slikken. Je moet dan al vóór je zwanger wordt contact opnemen met je huisarts. Deze schrijft dan een hogere dosering voor (4 of 5 milligram per tablet), waarvan je elke dag een tablet inneemt. In deze doseringen is foliumzuur alleen op recept verkrijgbaar.

Medicijnen

Lees bij medicijngebruik altijd de bijsluiter. In bepaalde gevallen mag je niet zwanger raken tijdens het gebruik van medicijnen. Voor de meeste medicijnen geldt dat je ze niet mag gebruiken als je zwanger bent. Ze kunnen schadelijke gevolgen hebben voor het kind. Dit geldt al vanaf twee weken zwangerschap (het moment waarop de zwangerschapstest positief is).

Kun je niet zonder de medicijnen, dan kun je het beste advies vragen aan je huisarts. Misschien zijn er dan andere medicijnen die je kunt gebruiken. Ook kan het zijn dat je tijdens je zwangerschap niet door een verloskundige begeleid kunt worden, maar dat je begeleid wordt door een gynaecoloog.

Voedingsadvies

Je baby eet wat jij eet. Daarom is je voeding tijdens de zwangerschap ontzettend belangrijk. Van de meeste vitamines en mineralen heb je net wat extra nodig als je zwanger bent. Dat wil niet zeggen dat je "voor twee" moet eten. De voeding die normaal gesproken wordt geadviseerd voor volwassenen bevat ook voldoende voedingsstoffen voor zwangere vrouwen. Wat richtlijnen:

• Eet geen rauw vlees.
• Vermijd rauwe (niet-gepasteuriseerde) melk en zachte kazen die van rauwe melk (au lait cru) zijn gemaakt.
• Gebruik lever en leverproducten met mate. Lever bevat veel vitamine A, wat schadelijk kan zijn voor de ongeboren vrucht. Dagelijks een boterham met leverworst is toegestaan.
• Eet veel verse groenten en fruit (goed wassen).
• Drink voldoende water: zo’n 1,5 liter per dag meer dan wat je normaal drinkt.
• Neem melkproducten.
• Zorg voor voldoende vitamine D.

Bij het gebruik van gezonde voeding is het niet noodzakelijk om extra vitaminepreparaten te slikken. Wil je dit toch, gebruik dan een vitaminepreparaat speciaal voor zwangere vrouwen.

Roken, alcohol en drugs

Hier kunnen we kort over zijn: niet doen. Alcohol en roken verminderen de vruchtbaarheid ernstig en kunnen, net als drugs, de ongeboren vrucht onherstelbare schade toebrengen.

Wanneer je zwanger bent is roken (en rook in je omgeving) schadelijk voor het ongeboren kind. Het is verstandig te stoppen met roken. Wanneer je hier hulp bij zoekt, kun je terecht bij je huisarts of bij Roken Info, en in geval van een zwangerschap uiteraard ook bij ons! Na je zwangerschap weer beginnen met roken raden we af. De rook is schadelijk voor je baby – en natuurlijk voor jezelf.

Tijdens het intakegesprek bespreken we je persoonsgegevens. We noteren de ziektegeschiedenis en eventuele aangeboren afwijkingen die voorkomen in de familie van jou en je partner. Eventuele eerdere zwangerschappen en bevallingen worden besproken en we stellen vast wanneer je bent uitgerekend.

We bespreken ook of je mogelijk gebruik wil maken van prenatale screening, op de website www.pns.nl vind je hierover meer informatie. Hieronder staan de mogelijke testen kort uitgelegd.

Prenatale screening

NIPT

NIPT betekent: niet-invasieve prenatale test. Dit is een bloedonderzoek. Voor het bloedonderzoek wordt bloed afgenomen uit je arm. Je loopt geen risico op een miskraam.

In het bloed van de zwangere zit ook een klein beetje erfelijk materiaal (DNA) van de placenta (moederkoek). Dit DNA is bijna altijd hetzelfde als dat van het kind. Het laboratorium kan zo onderzoeken of het kind down-, edwards- of patausyndroom heeft. U kunt alleen kiezen voor de NIPT als u meedoet met een wetenschappelijke studie (TRIDENT-1 of TRIDENT-2 studie) en kost € 175,-.

13- en 20-wekenecho

De 13-wekenecho en 20-wekenecho zijn een medisch onderzoek naar lichamelijke afwijkingen bij jullie kindje. Je kunt laten onderzoeken of jullie kind een lichamelijke afwijking heeft. Een lichamelijke afwijking betekent dat een deel van het lichaam van het kind er anders uitziet dan normaal. Voorbeelden van lichamelijke afwijkingen zijn een open rug, open schedel, waterhoofd, hartafwijkingen, gat in het middenrif, gat in de buikwand, afwijking van de nieren of afwijking van de botten. 

De 13-wekenecho en de 20-wekenecho lijken veel op elkaar. Bij beide onderzoeken bekijkt een echoscopist met een echo-apparaat of je kind lichamelijke afwijkingen heeft. Je kunt de 13-wekenecho laten doen van 12+3 tot en met 14+3 weken zwangerschap. De 20-wekenecho kan je laten doen van week 18 tot week 21 van de zwangerschap. Dus tot 21 weken en 0 dagen van de zwangerschap. Het liefst vindt de echo plaats in week 19. Dat is dus 19 weken en 0 dagen tot en met 19 weken en 6 dagen van de zwangerschap. De 13- en 20-wekenecho worden doorgaans verricht bij verloskundig centrum Espérance in Arnhem. Je kan alleen kiezen voor de 13-wekenecho als je meedoet aan de wetenschappelijke IMITAS-studie.

Voor zowel de 13- als de 20-weken echo hoef je niet te betalen.

Risicoselectie

Tijdens de intake meten we de bloeddruk. We luisteren nog niet naar het hartje van de baby, omdat dit pas mogelijk is na 12 weken zwangerschap. Het doel van de intake is om een goede risicoselectie te maken.

We bekijken of er risicofactoren zijn tijdens de zwangerschap en kunnen naar aanleiding hiervan een gynaecoloog inschakelen.

De vervolgafspraken zullen plaatsvinden volgens het volgende controleschema:

• Tot 24 weken zwangerschap kom je om de 4 weken
• Vanaf 24-26 weken kom je elke 3 weken
• Vanaf 32-33 weken kom je elke 2 weken
• Vanaf 36-37 weken kom je elke week

Natuurlijk kun je tijdens deze controles vragen stellen en klachten bespreken. Verder doen we de volgende onderzoeken:

Je bloeddruk wordt gemeten; ook is er de mogelijkheid om je te wegen.

• Na 12 weken wordt aan je buik gevoeld om de groei van de baarmoeder te controleren en luisteren we naar het hartje van de baby. Vanaf ongeveer 30 weken kan ook de ligging van de baby in de buik bepaald worden.
• Rond 30 weken controleren we je bloed nog een keer om te kijken hoe het met het ijzergehalte gesteld is.
• Vanaf 36 weken kom je elke week, zodat het laatste stukje van je zwangerschap goed bewaakt kan worden.

Moeders voor Moeders

Tegenwoordig krijgt een op de zes stellen te maken met verminderde vruchtbaarheid. Kunstmatige bevruchting kan voor hen de kans op zwangerschap vergroten. Bij zulke behandelingen maken artsen onder meer gebruik van geneesmiddelen die hCG bevatten (het zwangerschapshormoon 'humaan Choriongonadotrofine'). Dit hormoon wordt uit de urine van zwangere vrouwen gehaald tijdens de eerste vier maanden van de zwangerschap. Moeders voor Moeders verzamelt deze urine en helpt zo andere stellen die zwanger willen worden.

• Als je de babykamer zelf gaat schilderen, gebruik dan bij voorkeur verf op waterbasis en zorg voor goede ventilatie in de ruimte waar geschilderd wordt.
• Het verven van je haar kun je beter uitstellen tot na de zwangerschap. Niet alleen omdat altijd een deel van het chemisch product in je bloedbaan komt, maar ook omdat je haar in de zwangerschap sowieso meer te lijden heeft (daardoor pakt permanent ook meestal minder goed).
• Ongediertebestrijding bij je huisdier: laat dit bij voorkeur door anderen doen. Lees ook bij de behandeling van hoofdluis goed de bijsluiter: de meeste producten mag je niet gebruiken tijdens de zwangerschap!
• Gebruik van zonnebank en sauna kun je beter matigen tijdens je zwangerschap, in verband met overmatige hitte en zwangerschapsvlekken die op je lichaam kunnen ontstaan.
• Roken tijdens je zwangerschap is natuurlijk ontzettend slecht. Hoe moeilijk het ook is, probeer in een keer te stoppen, want afbouwen mislukt meestal. Gebruik geen nicotinepleisters of nicotinekauwgom want ook daarin zit nicotine, wat bij de baby terechtkomt. Als je eenmaal bent gestopt, ga dan niet na de zwangerschap weer beginnen, want kinderen die in een rokerige omgeving opgroeien zijn sneller vatbaar voor verkoudheid, astmatische klachten en bovendien bestaat er in de babytijd meer kans op wiegendood.

• Je kunt tijdens je zwangerschap rustig doorgaan met sporten. Prestatiegericht sporten wordt afgeraden.
• Aan te raden sporten zijn: fietsen, zwemmen en yoga.
• Het eten van kaas die van rauwe melk is gemaakt, zoals brie en camembert, wordt afgeraden. In rauwe melk kan de bacterie Listeria zitten, die gevaarlijk is voor de ongeboren baby.
• Eet niet teveel lever: daar zit veel vitamine A in. Te veel van deze vitamine kan schadelijk zijn voor de baby. Dagelijks een boterham met leverworst mag; een stuk lever liefst niet vaker dan eenmaal per week.
• Indien je gezond en gevarieerd eet, is het overbodig om een multivitaminepreparaat te gebruiken.
• Gebruik bij minder gezonde voedingsgewoonten multivitaminen speciaal voor zwangeren. In gewone preparaten zit onder meer te veel vitamine A.
• Het eten van rauw vlees wordt afgeraden tijdens de zwangerschap. In rauw vlees kan de parasiet toxoplasmose voorkomen, die schadelijk kan zijn voor de ongeboren vrucht.
• Toxoplasmose kan ook aanwezig zijn in de ontlasting van katten. Verschoon daarom de kattenbak niet zelf, en doe handschoenen aan als je in de tuin wilt werken. Groenten uit de tuin dien je ook zorgvuldig te wassen.

Wanneer er een kindje komt, gaat er veel veranderen. Er zijn dan ook een aantal zaken die geregeld moeten worden:

Kraamzorg/kraampakket

Als je zo’n drie maanden zwanger bent, schrijf je je in voor kraamzorg en vraag je bij de verzekeraar een kraampakket aan. Tijdens het intakegesprek met de verloskundige krijg je folders mee van verschillende kraamzorg bureaus:

• Het Kraamnest
• Kraamzus
• De Kraamvogel
• 't Geboortehuys
• Naviva

Heb je de kraamzorg geregeld, bel dan je verzekering om door te geven waar je de kraamzorg hebt geregeld en om een kraampakket aan te vragen.

Niet getrouwd?

Als je niet getrouwd bent, moet de vader van het kindje zijn kindje erkennen. Dit gebeurt bij voorkeur voor je 24 weken zwanger bent. De vader wordt anders door de wet niet gezien als vader van het kindje. Je gaat hiervoor samen naar het gemeentehuis met een geldig legitimatiebewijs om de akte van erkenning te ondertekenen. Dan bepaal je bovendien welke achternaam jullie kindje gaat krijgen.

Kinderopvang

Als jullie na de geboorte van het kindje allebei willen blijven werken, moet je kinderopvang regelen. Houd rekening met eventuele wachtlijsten en doe dit op tijd.

Zwangerschapscursus

We adviseren je een zwangerschapscursus te volgen, zeker tijdens je eerste zwangerschap. Meer informatie hierover krijg je tijdens het intakegesprek. Een zwangerschapscursus kun je volgen bij:

• Zwangerschapsyoga
• Hypnobirthing door Jantien
• Samen Bevallen
• Zwangerschapszwemmen AQUA'­9MAANDEN
• Floor® zwangerschapstraining

Seksualiteit en zwangerschap zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wanneer er problemen zijn op seksueel gebied, is het belangrijk dat jullie ons dat vertellen! Ook wanneer je in het verleden iets vervelends hebt meegemaakt op seksueel gebied, rondom een inwendig onderzoek, of op een andere manier met geweld te maken hebt gehad, willen wij dit graag weten. We kunnen je dan beter begeleiden.

Op seksueel gebied kan er veel veranderen tijdens en na een zwangerschap, zowel bij de vrouw als bij de man. De behoefte aan seks kan verminderen, of juist groter worden. Je kunt elkaar meer of minder aantrekkelijk gaan vinden. En de lichamelijke beleving van seks kan veranderen. Dit komt door lichamelijke veranderingen, veranderingen in de relatie en praktische veranderingen (een baby in huis). Door de verbeterde doorbloeding van de baarmoedermond kan er mogelijk bloedverlies optreden na het hebben van gemeenschap. Dit is normaal en bij twijfel kun je contact opnemen met de verloskundige.

De eerste drie maanden

De vrouw heeft in het eerste trimester vaak minder zin om te vrijen. Dit komt door zwangerschapshormonen, vermoeidheid en in sommige gevallen ook misselijkheid. De borsten groeien: dit kan een warm, erotisch gevoel geven. Soms is het juist een vreemd en onaangenaam gevoel. Het kan ook voorkomen dat de vrouw makkelijker opgewonden raakt. Dit komt doordat de geslachtsorganen beter doorbloed raken. Bepaalde posities die voorheen prettig waren, kunnen nu pijnlijk zijn.

Het tweede trimester

Tijdens maand 4, 5 en 6 voelen veel zwangere vrouwen zich beter dan de eerste drie maanden, waardoor de zin om te vrijen vaak weer terugkomt. Door zwangerschapshormonen kunnen de schaamlippen opzwellen en wat paarsig kleuren; dit is normaal. De geslachtsorganen blijven goed doorbloed, waardoor de vrouw doorgaans sneller opgewonden raakt. Wanneer een vrouw een orgasme heeft, trekt haar baarmoeder samen.

Het duurt langer voor de baarmoeder weer ontspant na het klaarkomen. Ook kan het pijnlijk zijn wanneer de vrouw wel opgewonden raakt, maar niet klaarkomt. De man kan de dikke buik van de vrouw onaantrekkelijk vinden, maar er zijn ook mannen die de buik en volle, zwangere borsten juist erotisch vinden.

De laatste drie maanden

De laatste drie maanden van je zwangerschap is vrijen vaak lastig omdat je buik in de weg zit. De “lepeltje lepeltje”-houding kan dan een oplossing zijn. Veel vrouwen ontwikkelen lichamelijke klachten (onder meer rugpijn en vermoeidheid) waardoor ze minder zin in vrijen hebben. Sommige hoogzwangere vrouwen worden duizelig wanneer ze langere tijd op hun rug liggen. Als een vrouw klaarkomt trekt haar baarmoeder samen. Vanaf ongeveer 7 maanden zwangerschap, trekt de baarmoeder langduriger samen tijdens een orgasme. Dit voelt aan als een harde buik, en kan onaangenaam zijn. Soms gaan de borsten lekken als de vrouw opgewonden raakt. De vagina wordt korter. Veel mannen vinden vrijen nu eng en hebben het gevoel dat ze met de penis bij het kindje komen. Deze angst is onterecht: het kindje is goed beschermd!

Wanneer mogen jullie niet vrijen?

In principe zijn er geen beperkingen in hoe of hoe vaak jullie willen vrijen tijdens de zwangerschap. In bepaalde situaties wordt vrijen echter afgeraden:

• Als een miskraam in gang is (je mag alleen vrijen met condoom)
• Als de placenta voor de baarmoedermond ligt en je bloed verliest
• Bij een dreigende vroeggeboorte
• Bij gebroken vliezen

Wanneer hier sprake van is, zullen we dit altijd duidelijk tegen je zeggen.

Wat als vrijen pijnlijk is?

Soms is vrijen pijnlijk tijdens de zwangerschap. Dit kan veroorzaakt worden door lichamelijke veranderingen (zie hierboven), maar ook door spierkrampen, een volle blaas, vaginale droogheid, onvoldoende opgewonden zijn, of spataders rondom de vagina. We geven je de volgende tips: neem de tijd (wacht tot je opgewonden bent), ga vooraf plassen, probeer verschillende houdingen om te zien wat comfortabel is, gebruik glijmiddel (te koop bij drogist of apotheek). Ook vrijen zonder gemeenschap kan uitkomst bieden.

Als vrijen voor de zwangerschap ook al pijnlijk was, zijn er waarschijnlijk andere oorzaken. We raden je aan hier met je huisarts over te praten of advies te vragen bij een seksuoloog of bekkenfysiotherapeut.